Σκιανδαθή φυτά: Ποιά είναι και πως καλλιεργούνται

Αφήνοντας, σιγά σιγά το φθινόπωρο, ας δούμε μερικά ακόμη λαχανικά για να εμπλουτίσουμε το λαχανόκηπο μας, τα οποία είναι και αυτά ψυχρής εποχής, όπως εκείνα που είδαμε σε προηγούμενα άρθρα εδώ και εδώ.

Πάμε λοιπόν να αναλύσουμε με περισσότερες λεπτομέρειες, ορισμένα λαχανικά που μπορούν να αποτελέσουν μία ακόμα προσθήκη σε αυτόν!

• Καρότο
• Μαϊντανός
• Σέλινο
• Άνιθος
• Μάραθος
• Κόλιανδρος

Με εξαίρεση το καρότο, που το καλλιεργούμε για τη διογκωμένη, σαρκώδη ρίζα του (γογγυλόριζα), τα υπόλοιπα είναι φυτά που καλλιεργούνται για το φύλλωμα τους.  Είναι φυτά ψυχρής εποχής, που ανήκουν στην ίδια οικογένεια (Apiaceae-Umbelliferae, Σκιαδανθή), με ιδανικές θερμοκρασίες 16-20°C αν και ορισμένα, όπως το σέλινο, ο μαϊντανός και ο άνηθος, μπορούν να καλλιεργηθούν σχεδόν όλο το χρόνο.

Για την καλλιέργεια τους, μπορούμε είτε να φυτέψουμε σπόρους, είτε να προμηθευτούμε έτοιμα φυτά για μεταφύτευση. Η σπορά, ξεκινάει συνήθως αρχές Σεπτεμβρίου, και μπορεί να συνεχιστεί μέχρι και αρχές χειμώνα, (ειδικά σε περιοχές με ήπιο χειμώνα), ενώ σε περιοχές με βαρύ χειμώνα, μπορούν να σπαρθούν και την άνοιξη.

Πριν τη σπορά ή τη μεταφύτευση, ετοιμάζουμε το έδαφος σκαλίζοντας το και προσθέτουμε κοπριά ή compost/vermicompost για να βελτιώσουμε τη δομή του εδάφους και να το εμπλουτίσουμε με οργανική ουσία και θρεπτικά στοιχεία. Όπως είδαμε και σε προηγούμενα άρθρα, μπορούμε αντί να το κάνουμε σε όλο τον κήπο, να ρίξουμε λίγο κομπόστ ή κοπριά στο λάκκο φύτευσης κάθε φυτού.
Έπειτα, επιλέγουμε δροσερές, ηλιοφανείς θέσεις, ειδικά σε φθινοπωρινές φυτεύσεις και φυτεύουμε σε γραμμές, σε αποστάσεις μεταξύ των γραμμών 20-40 εκατοστά και 10-25 εκατοστά μεταξύ των φυτών. Στο καρότο, μπορούμε να φυτέψουμε ακόμα πιο κοντά, με αποστάσεις των φυτών 5-10 εκατοστά, όχι όμως λιγότερο, γιατί η σαρκώδης ρίζα του δε θα έχει αρκετό χώρο να αναπτυχθεί και θα είναι μικρότερη.
Επίσης, επειδή ο σπόρος του καρότου είναι μικρός, εφόσον σπείρουμε και δεν προμηθευτούμε έτοιμα φυτά, μπορούμε να αναμείξουμε πριν τη σπορά τον σπόρο με άμμο, για καλύτερα αποτελέσματα.

Οι καλλιεργητικές περιποιήσεις των φυτών αυτών, είναι σε γενικές γραμμές παρόμοιες, με μικρές μόνο διαφορές και είναι οι εξής.

• Αραίωμα φυτών: Εφόσον οι αποστάσεις σποράς ήταν μικρές, και οι σπόροι περισσότεροι σε κάθε θέση φύτευσης, αραιώνουμε τα φυτά ώστε να μείνει ένα φυτό ανά 10-20 εκατοστά (ή 5-10 στο καρότο).
• Ζιζάνια: Σημαντικός είναι ο έλεγχος των ζιζανίων, καθώς δημιουργούν σοβαρό πρόβλημα λόγω ανταγωνισμού σε νερό και θρεπτικά με τα φυτά μας. Πρέπει επομένως να τα αφαιρούμε με τα χέρια σε τακτά χρονικά διαστήματα και να σκαλίζουμε το έδαφος. Επίσης, η τοποθέτηση γεωυφάσματος στο έδαφος, περιορίζει τον πληθυσμό των ζιζανίων.
• Πότισμα: Τα φυτά μας χρειάζονται δροσερό περιβάλλον και συχνά ποτίσματα. Το φθινόπωρο ποτίζουμε περίπου κάθε 2-3 μέρες, ανάλογα πάντα και με τις καιρικές συνθήκες και τις βροχοπτώσεις που επικρατούν, ώστε να παραμένει το χώμα σχετικά υγρό και να μη λείψει το νερό από τα φυτά μας. Την άνοιξη και το καλοκαίρι, ποτίζουμε συχνότερα. Εξαίρεση αποτελεί γενικά ο μάραθος, ο οποίος έχει μειωμένες απαιτήσεις σε νερό συγκριτικά με τα υπόλοιπα, ενώ προσοχή πρέπει να δοθεί και στο πότισμα του καρότου. Συγκεκριμένα, εάν καθυστερήσουμε κάποιο πότισμα και το χώμα ξεραθεί, δεν πρέπει να ρίξουμε κατευθείαν πολύ νερό, ειδικά όσο αναπτύσσεται η γογγυλόριζα, διότι υπάρχει κίνδυνος να σκιστεί. Έτσι, επαναφέρουμε σταδιακά την υγρασία στο έδαφος με συχνά ποτίσματα αλλά με λίγες ποσότητες νερού.
• Λίπασμα: Για να έχουν τα φυτά μας τα θρεπτικά στοιχεία που χρειάζονται ώστε να αναπτυχθούν και να δώσουν καλή παραγωγή, λιπαίνουμε κάθε 20-30 μέρες με κάποιο πλήρες βιολογικό, ή κάποιο συμβατικό πλήρες λίπασμα. Καλό είναι επίσης, στην περίπτωση του σέλινου, του μαϊντανού και του άνηθου, μετά από κάθε συγκομιδή να προσθέτουμε και μικρή ποσότητα λιπάσματος ή κοπριά. Συμπληρωματικά συνιστάται και η προσθήκη λιπάσματος Ασβεστίου-Μαγνησίου ειδικά στο καρότο και στο σέλινο, καθώς, σε έλλειψη ασβεστίου στο καρότο έχουμε κουφώματα στη γογγυλόριζα, ενώ στο σέλινο παρατηρείται το πρόβλημα της “μαύρης καρδιάς”, όπου οι κορυφές των νεαρών φύλλων στο κέντρο του φυτού γίνονται υδαρείς και μαυρίζουν.
  Στην περίπτωση του μαϊντανού (και του σέλινου???), σύνηθες είναι και η τροφοπενία σιδήρου, οπότε καλό είναι να παρέχουμε στην καλλιέργεια μας και λιπάσματα με σίδηρο.
  Συχνή είναι και η έλλειψη Βορίου (Β) και Μαγγανίου (Mn), οι οποίες επίσης προκαλούν υποβάθμιση της ποιότητας των λαχανικών μας, ωστόσο οι ανάγκες των φυτών μας συνήθως καλύπτονται, εφόσον έχει χρησιμοποιηθεί vermicompost, που παρέχει τα θρεπτικά αυτά στοιχεία.
  Σε περίπτωση όμως διαπιστωμένης έλλειψης των στοιχείων αυτών, μπορεί να χρησιμοποιηθεί λίπασμα Βορίου και Μαγγανίου.
  Τέλος, πρέπει να δοθεί προσοχή στην περίπτωση των λαχανικών που καταναλώνουμε τα φύλλα τους (σέλινο, μαϊντανό, άνηθο, κόλιανδρο, μάραθο), να μην ρίχνουμε μεγάλες ποσότητες αζώτου λίγες μέρες πριν τη συγκομιδή, για να αποφύγουμε τη συσσώρευση νιτρικών στα φύλλα.
• Εχθροί-Ασθένειες: Για τη βιολογική αντιμετώπιση των εντόμων που προσβάλλουν τα φυτά μας, όπως αφίδες, θρίπας και μύγα μεσογείου μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε σκευάσματα φυσικής πυρεθρίνης και βάκιλο Θουριγγίας για τις κάμπιες.

Όσον αφορά τις ασθένειες, η χρήση σκευασμάτων χαλκού προστατεύει από ασθένειες όπως ο περονόσπορος ή η ανθράκωση και η χρήση σκευασμάτων που περιέχουν θείο από ασθένειες όπως ωίδιο ή αλτερναρίωση.Λεύκανση μίσχων: Στο σέλινο, περιορίζοντας το φωτισμό, με τεχνικές όπως το παράχωμα των φυτών και φυτεύοντας σε μικρότερες αποστάσεις, μπορούμε να έχουμε πιο λευκούς μίσχους. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα πιο τρυφερούς μίσχους με καλύτερο άρωμα και λιγότερο πικρή γεύση, μειώνει ωστόσο την περιεκτικότητα σε βιταμίνες.

Η Συγκομιδή, στο καρότο γίνεται 80-150 μέρες από σπορά, όταν η διάμετρος της γογγυλόριζας είναι 2 με 4 εκατοστά και πριν τη συγκομιδή καλό είναι να ποτίσουμε, για να είναι νωπό το χώμα και να μην τραυματιστεί η γογγυλόριζα.

Στον κόλιανδρο, γίνεται 60-90 ημέρες από σπορά.

Στον άνηθο και στο μαϊντανό, συγκομίζουμε περίπου 90-100 μέρες από τη σπορά ενώ στο σέλινο 150-200 μέρες μετά, ή 90-120 από μεταφύτευση. Κατά τη συγκομιδή του σέλινου και του μαϊντανού, παραμένουν τα εσωτερικά νεαρά φύλλα και η κορυφή, ώστε να έχουμε πολλές συγκομιδές, ενώ στον άνηθο και τον κόλιανδρο συγκομίζουμε λίγα εκατοστά (2-3) πάνω από το έδαφος, για να έχουμε ξανά παραγωγή 2-3 εβδομάδες αργότερα. Όπως αναφέρθηκε και προηγουμένως, καλό είναι μετά από κάθε συγκομιδή να εμπλουτίζουμε ξανά το έδαφος με θρεπτικά, προσθέτοντας μικρή ποσότητα λιπάσματος ή κοπριάς.
Τέλος, καλό είναι η συγκομιδή να γίνεται τις πρωινές ώρες, γιατί ή υψηλή περιεκτικότητα σε υγρασία στα φύλλα, συμβάλλει στην καλύτερη διατήρηση του αρώματος.